Đề xuất rút ngắn thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm đang nhận được sự quan tâm lớn của người lao động và giới chuyên gia.

Bộ LĐTB&XH đang trình Chính phủ về đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi, trong đó đề xuất rút ngắn số năm đóng BHXH tối thiểu 20 năm để hưởng lương hưu xuống còn 15 năm, hướng tới 10 năm.

Nhiều ý kiến cho rằng, đề xuất trên là phù hợp vì sẽ góp phần kéo giảm thực trạng người lao động đăng ký nhận chế độ BHXH một lần, thu hút được nhiều người tham gia BHXH, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi nhưng số năm tham gia BHXH thấp vẫn được hưởng các quyền lợi BHXH…

Anh Nguyễn Như Hòa (45 tuổi, quê Thái Bình) cho biết, anh làm công nhân tại Khu Công nghiệp ở Bắc Ninh đã 13 năm và còn ít nhất 7 năm nữa mới được hưởng lương hưu. Tuy nhiên, đợt dịch COVID-19 vừa qua, do công ty không có việc nên nhiều công nhân phải nghỉ làm. Một số người phải rút BHXH một lần để trang trải cuộc sống.

"Tôi chỉ sợ mình không đủ sức khỏe để tiếp tục làm việc và đóng BHXH đến lúc đủ điều kiện được nhận lương hưu. Nếu giảm số năm đóng BHXH tối thiểu xuống còn 15 năm rồi đến 10 năm để nhận lương hưu thì rất tốt, nhất là đối với những người làm công việc nặng nhọc và môi trường độc hại...", anh Hoà chia sẻ.

Theo khảo sát của phóng viên, nhiều người lao động nhận BHXH một lần, tức là không có lương hưu đang diễn ra khá phổ biến. Chia sẻ về trường hợp của mình, ông Lê Văn Thanh (ở Thanh Oai, Hà Nội) cho hay, thời điểm ông xin thôi việc dù đã đủ 20 năm đóng BHXH nhưng do chưa đủ tuổi nên không được lãnh lương hưu mà buộc phải chờ hơn 10 năm sau. Sau khi tính toán, ông thấy rằng nếu chờ đúng thời điểm để lãnh lương thì mức hưởng nếu áp dụng theo cách tính hiện nay sẽ rất thiệt thòi nên ông quyết định nhận BHXH một lần.

"Theo tôi, ngoài việc giảm thời gian đóng BHXH, cơ quan chức năng nên cân nhắc sửa đổi các quy định liên quan đến việc giải quyết chế độ hưu trí sao cho phù hợp, làm sao để quyền lợi của người lao động được đảm bảo một cách tốt nhất", ông Thanh kiến nghị.

Nhiều người lao động đánh giá đề xuất giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu là chính sách tốt.

Không chỉ có người đang tham gia đóng BHXH mà một số người đang nhận lương hưu cũng có ý kiến đề xuất cơ quan chức năng nên tính toán mức lương hưu phù hợp hơn để đảm bảo cuộc sống tối thiểu. Với nhiều trường hợp, lương hưu không chỉ đơn thuần là khoản lương hằng tháng mà còn là chỗ dựa cho người lao động khi về già.

Chia sẻ về vấn đề trên, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS) bày tỏ, sở dĩ có nhiều lao động rút BHXH một lần là do điều kiện sống của họ còn nhiều khó khăn, lương thấp. Do vậy, khi gặp khủng hoảng, lao động thường đi rút một lần để trang trải cuộc sống.

Theo ông Đồng, nên có quy định thừa nhận sổ BHXH như một tài sản giống sổ đỏ nhà đất để họ có thể thế chấp vay mượn khi gặp khó khăn cấp bách. Nhà nước có thể chủ trì để Ngân hàng Chính sách Xã hội thực hiện việc này.

"Nếu làm được như vậy công nhân sẽ có tiền để giải quyết khó khăn trước mắt mà vẫn bảo lưu được thời gian đóng BHXH, không rời lưới an sinh. Bởi trên thực tế, dù pháp luật chưa cho phép nhưng tình trạng mua bán sổ BHXH vẫn diễn ra sôi nổi", ông Đồng cho hay.

Trong khi đó, ông Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH cho rằng, đề xuất trên thực chất là xử lý tình huống đối với những lao động đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ số năm đóng BHXH, còn mục tiêu chính của chính sách BHXH vẫn phải khuyến khích người lao động đóng tích lũy nhiều năm để sau này có thể hưởng lương hưu với mức cao hơn.

"Khi rút ngắn thời gian đóng còn 15 năm hay 10 năm, mức hưởng sẽ giảm đi, dẫn đến lương hưu rất thấp. Do vậy, cơ quan soạn thảo cần tính toán mức hưởng là bao nhiêu để khuyến khích người dân tham gia BHXH. Và về lâu dài, nên khuyến khích người lao động đóng nhiều năm để sau này hưởng mức lương hưu cao hơn", ông Huân nói.