Thiền và yoga vốn xuất phát từ Phương Đông hàng ngàn năm trước, đó là các phương pháp tập luyện để đưa con người  tiến tới giác ngộ,  giải thoát hay hoà đồng với vũ trụ. Ngày nay,  thiền và yoga không chỉ giới hạn trong phạm vi tôn giáo, mà  đã phổ biến trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, như một môn thể thao để rèn  trí não, thân thể,  giúp cho con người  luôn tươi trẻ, sáng suốt, tràn đầy sinh lực sống và bình yên trong tâm hồn.

Ông Trần Đức Hoài dạy các sinh viên Pháp học thiền tại Vườn Thiền Yoga Đào Tấn (Hà Nội) năm 2015.

Thiền Yoga - giúp tăng hiệu quả công việc

Tại các nước phát triển, thiền và yoga đã được ứng dụng như một phương cách để cải thiện không khí làm việc, qua đó tăng cường năng suất và hiệu quả công việc. Nhiều công ty Mỹ đã từ lâu đã tổ chức các chương trình tập thiền, tập yoga, mở các phòng xoa bóp và dùng một số phương pháp khác nhằm xoa dịu thần kinh căng thẳng của nhân viên. Những công ty Nhật, cũng thường xuyên gửi nhân viên đến các Thiền viện để học thiền. Ở Thái Lan, trong các công sở thường xuyên tổ chức các khoá dạy thiền tại chỗ,  thay vì trước đây mọi người phải đi tu tập trong các thiền viện hay trung tâm dạy thiền. Người đã từng qua những khoá tu thiền dài hạn, là một trong những ưu tiên khi tuyển dụng nhân viên của đa số các công ty tầm cỡ tại nước này.

Ở Việt Nam, thiền và yoga cũng không còn là môn dành riêng cho giới tu hành, hay cho những người lớn tuổi như trước đây. Đã có một số khách sạn lớn tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, có các lớp tập yoga và  thiền. Ngoài ra, còn nhiều câu lạc bộ và một số công ty cũng tổ chức học thiền và yoga. Đến với CLB, hầu hết là những doanh nhân, nhân viên văn phòng, giáo viên… đủ mọi lứa tuổi.

Một động tác Yoga Tây Tạng

Hiện có nhiều trường phái Yoga, nhưng nổi bật nhất vẫn là Yoga Ấn Độ và Yoga Tây Tạng. Trong khi Yoga Ấn Độ đã du nhập vào Việt Nam từ lâu, thì Yoga Tây Tạng mới xuất hiện ở nước ta khoảng hơn 10 năm nay. Người có công đưa Yoga Tây Tạng Việt Nam là Nhà nghiên cứu Trần Đức Hoài – Ủy viên Hội đồng khoa học - Trung tâm Nghiên cứu tiềm năng của con người thuộc Liên hiệp cấc Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, người sáng lập và chủ nhiệm CLB Thiền Yoga Himalay Tây Tạng khai mở tiềm năng con người (CLB)  cho biết: “Sau nhiều lần đến Tây Tạng được tiếp xúc trực tiếp với giáo lý và tinh thần Yoga Tây Tạng, qua  lời dạy quý báu của các vị minh sư Tây Tạng huyền bí, tôi thấy đây đúng là những tinh hoa về văn hóa và có phương pháp tập luyện rất đặc biệt, nên tôi đã quyết tâm học rồi đưa Thiền Yoga Tây Tạng về nước để phổ biến cho mọi người cùng học theo. Khi kết hợp Yoga Tây Tạng với Thiền, chúng ta được rèn luyện cả thân và tâm, cực kì tốt cho sức khỏe và trí tuệ của con người. Trước khi dịch Covid 19 bùng phát, chúng tôi đã tổ chức CLB rồi từng mở lớp dạy ở nhiều địa điểm như: Vườn thiền Yoga tại  phố Đào Tấn, Lạc Trung (Hà Nội); Khách sạn Melia; Khách sạn Niko (Hà Nội); Vườn thiền Yoga tại TP.Hoà Bình; Vườn thiền Yoga tại TP. HCM...  và nay CLB chuyển về P502 – M11 ngách 18/10 ngõ 18 Huỳnh Thúc Kháng - Đống Đa - Hà Nội. Các lớp học của CLB đã thu hút rất nhiều học viên tham gia. Hồi trước dịch, năm nào CLB cũng mở một khóa đặc biệt cho các sinh viên Y khoa Pháp sang Việt Nam học thêm thiền và yoga. Chương trình O2 TV cũng đã tới CLB, làm một chương trình về tác dụng của thiền và yoga với sức khoẻ con người. Do có nhiều hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng, CLB đã vinh dự được bình chọn và  lọt vào "Top 100 Các sản phẩm, dịch vụ tốt nhất cho Gia đình và Trẻ em" năm 2019.

Nhà nghiên cứu Trần Đức Hoài báo cáo về hoạt động của CLB Thiền Yoga Himalay Tây Tạng khai mở tiềm năng con người ​

Anh Phan Duy một nhà kinh doanh cho biết cho biết: “ Thiền vốn là  văn hóa, văn minh của người Nhật và nay là  vũ khí của người Nhật trong thời đại kinh tế tri thức. Chính vì vậy, tôi đã học Thiền cùng Yoga Tây Tạng." Còn chị Thanh - một nhân viên văn phòng nói: “Theo  tập Thiền cùng Yoga Tây Tạng  chưa đầy 2 tháng, tôi đã thấy mình có nhiều  chuyển biến tốt về sức khoẻ cũng như tinh thần bớt nóng giận hơn trước, thường đưa ra các quyết định trong công việc một cách nhanh chóng và chính xác hơn. Quan trọng nhất là tôi đã tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn”.

                                                              Trẻ em học Yoga tại CLB Thiền và Yoga Tây Tạng ở Hà Nội                                                       

Thiền Yoga - rèn luyện thân và tâm

Cũng theo ông Trần Đức Hoài: “Hiện nay trên thế giới, Thiền Vipassana (hay còn gọi là thiền Minh Sát hoặc Thiền Quán), là phương pháp thiền đang được ưa chuộng bởi tính ứng dụng thực tiễn cao. Thiền Vipassana, là kỹ thuật thiền độc đáo của Phật giáo nguyên thủy. Đó là sự  chú tâm quan sát nhận biết  mọi hiện tượng đang diễn ra, để hiểu đúng bản chất của chúng. Về mặt khoa học, thiền  có thể giúp làm giảm huyết áp, giảm stress, cholesteron, tăng khả năng óc sáng tạo và hệ miễn dịch, giảm lo lắng, sinh ra kháng thể chống cúm, bệnh tật v.v... Nhiều người đã biết đến tác dụng của thiền, nhưng khi ngồi thiền bằt đầu học tĩnh tâm thì khó, vì trong lòng còn ngổn ngang những nỗi lo công việc đời thường cản trở. Do đó các học viên tới CLB Thiền Yoga Himalay Tây Tạng khai mở tiềm năng con người, sẽ được chúng tôi dạy cách kết hợp tập phương pháp thiền Vipassana với học yoga, lấy yoga để khởi động cho thân thể  sảng khoái và đó là một bước đệm để vào thiền. Thiền cùng yoga, chính là sự kết hợp hài hoà giữa động và tĩnh, âm và dương nhằm phát huy đồng thời tác dụng của hai kỹ thuật này trong việc rèn luyện thân và tâm. Về mặt khoa học, thiền  có thể giúp làm giảm huyết áp, giảm cortisol gây stress, cholesteron, tăng khả năng óc sáng tạo và hệ miễn dịch, giảm lo lắng, sinh ra kháng thể chống cúm v.v... Nhiều nhà khoa học nghiên cứu uy lực của thiền định đã chỉ ra, Thiền Phật giáo nhấn mạnh đến những thay đổi lâu dài trong hoạt động tinh thần, chứ không phải chỉ là những kết quả ngắn hạn và nó còn làm tăng những tình cảm tích cực trong con người.”

 Lớp học Yoga Tây Tạng tại Hà Nội do CLB tổ chức 

CLB  mở lớp Thiền Yoga miễn phí dành cho trẻ em bị tự kỉ tại Trung tâm Phúc Tuệ (Hà Nội)

Hiện nay, CLB đang tiếp tục dón nhận các học viên quan tâm đến bộ môn Thiền và Yoga Tây Tạng. Nếu các công ty, đơn vị có nhu cầu mở lớp học Thiền và Yoga Tây Tạng tại nơi làm việc, các giáo viên của CLB sẽ đảm nhận. CLB cũng mở lớp Thiền Yoga miễn phí dành cho trẻ em bị tự kỉ tại Trung tâm Phúc Tuệ (Hà Nội), nhằm giúp các em nhanh chóng hồi phục trở về trạng thái bình thường như nhiều bạn bè đồng trang lứa. Các học viên tới CLB đều với mục đích tìm hiểu thêm những kiến thức về thiền và yoga, tập luyện để nâng cao sức khỏe và có một thân hình khỏe, đẹp, trí óc minh mẫn... Cụ Nguyễn Thị Nhân (85 tuổi) một học viên theo CLB đã lâu năm cho biết, khi nghỉ hưu cụ bị nhiều bệnh như thấp khớp, rối loạn tiền đình, thoái hóa đốt sống cổ, mất ngủ… sau hai khóa tập thiền và yoga, cụ thấy bệnh tật thuyên giảm ăn, ngủ được nên rất phấn khởi. Mặc dù tuổi cao, nhưng nay cụ vẫn tiếp tục theo học tại CLB. Còn nhà điêu khắc Ninh Thị Đền - Nguyên giáo viên Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội đã học yoga và thiền tại CLB được ba năm cho rằng, sau thời gian tập luyện sức khoẻ của chị tốt lên rất nhiều, chị đã biết bỏ qua những ưu phiền để tìm lại được cảm giác an bình, tĩnh tại thư thái trong cuộc sống. 

Lớp học Yoga Tây Tạng tại TP. Hòa Bình

Một số học viên trong CLB, còn tự tổ chức nhiều chuyến du lịch cuối tuần đến những nơi xa vắng  hoàn toàn thanh tịnh (Động Hương Tích, Động Phong Nha...),  cách biệt với thế giới văn minh để toạ thiền và tập yoga nhằm “khám phá bản thân”, “trở về với chính mình” hay “làm mới mình". Ngoài việc thưởng thức những cảnh đẹp mê hồn, người ta còn được sống trong thế giới tĩnh lặng thả hồn vào cõi hư vô khi ngồi thiền trong hang núi.  Điều đó, rất có lợi cho sức khoẻ nhất là khi nhịp sống hiện đại luôn gấp gáp và còn nhiều khó khăn.

Học viên CLB Về với thiên nhiên để Thiền

Chị Ngô Thị Luyến (Giảng viên Trường Đại học Phương Đông) cho biết: “Sau mỗi chuyến đi Thiền và Yoga, tôi cảm thấy mình dạt dào sinh khí và đầy hào hứng để bắt tay vào công việc của một tuần mới”. Một doanh nhân cũng tâm sự: “Tôi và các bạn sau khi tham gia Tour du lịch “Thiền cùng Yoga”, đã cảm thấy giá trị của những phút giây được sống là chính mình, khi thiền tại các chùa trên núi. Đây là hoạt động giải trí, thể thao  rất bổ ích và thiết thực cho những người lao động trí óc với cường độ cao trong thời đại kinh tế tri thức hiện nay”.

Một Lớp học Thiền và Yoga của CLB tại TP. Hồ Chí Minh

Hiểu được tác dụng của thiền,  ở Hà Nội đã có nhiều người đi tu tập tại trường Thiền quốc tế Shwe Oo Min tại Rangun (thủ đô Miến Điện). Chị Nguyễn Thu Trang - nhân viên kiểm toán của công ty kiểm toán VACO, đã từng qua một khoá thiền ở Miến Điện về cho biết: “Học thiền và hành thiền đối với  tôi như trang bị thêm một môn học cần thiết cũng như ngoại ngữ, tin học...  Tôi được trau dồi cả kiến thức của văn minh phương Tây, cộng với  văn hóa và minh triết phương Đông, nên đã giúp tôi sống và làm việc hiệu quả hơn trước nhiều. Tôi rất mong có những trường thiền như thế ở Việt Nam.”

Thiền tại gia

Nếu không có điều kiện đi du học thiền, những người  muốn học thiền và tìm hiểu về Đạo Phật, có thể tham dự  những lớp học thiền tại CLB vào sau giờ làm việc các ngày trong tuần, hay những lớp học thiền cuối tuần ở các chùa như Quán Sứ, Sùng Phúc, Đình Quán (tại Hà Nội), chùa Bửu Long, chùa Kỳ Viên tại TP. Hồ Chí Minh. Riêng chùa Phước Sơn (Đồng Nai) thường tổ chức những “Khoá tu tập tích cực 10 ngày” để học Thiền Quán.  Tại đây học viên được nghe giảng về những kiến thức cơ bản của Phật học, kỹ thuật thiền và hành thiền, qua đó trang bị thêm nghệ thuật sống thăng bằng và phát triển trí tuệ nhờ cách “sống thiền” với nhân sinh quan của Đạo Phật.

Thầy Trần Đức Hoài và Học viên CLB tại phòng tập ở Láng Trung - Hà Nội

Có thể thấy, tâm trí của con người thường bị xáo động bởi lòng ham muốn vô bờ, chủ yếu do không hiểu hết  được chính mình cũng như hoàn cảnh. Với cách luyện tập thiền và yoga, tâm trí sẽ trở nên tĩnh lặng hơn nhờ  giảm thiểu và dần loại bỏ những tạp niệm trong lòng, vốn là nguyên nhân làm con người lao tâm khổ tứ dẫn đến thiếu minh mẫn và trầm trọng hơn là bệnh tật. Nhờ vậy, ta còn có thể sử dụng năng lượng tinh thần một cách chủ động và hiệu quả hơn, để luôn nắm bắt cập nhật và xử lý thông tin chính xác, đưa ra những quyết định đúng đắn kịp thời. Điều đó giúp ích nhiều cho mọi người, nhất là ở thời đại  hội nhập của kinh tế và văn hóa toàn cầu.

Thùy Dương